چرا استفاده از روغن در گیربکس اتوماتیک لازم است؟
روغن گیربکس یک روغن معمولی نیست ، بلکه مخلوطی با ترکیبات بسیار متفاوت است. لذا ، روغن مورد استفاده در گیربکس اتوماتیک را به اختصار ATF می‌گویند، که مخفف سه واژه (Automatic Transmission Fluid) است. کلمه مایع به این دلیل استفاده می شود که هم از روغن پایه (مانند آب موجود در آبمیوه) و هم از ترکیبات جانبی (شکر و شربت داخل آبمیوه با طعم و رایحه) تشکیل شده است. ATF مدرن حاوی بیش از بیست ماده افزودنی مختلف است. به منظور جلوگیری از سردرگمی ، به جای کلمه مایع از کلمه روغن گیربکس اتوماتیک استفاده خواهیم کرد.
وظایف ATF در گیربکس اتوماتیک
لیست زیر توضیح می دهد که چرا روغن گیربکس اساساً اصلی ترین و مهمترین مولفه انتقال قدرت در گیربکس اتوماتیک مدرن است. تعویض دنده در هر دو حالت سرد و گرم ، تحمل بار بالا ، قابلیت اطمینان و غیره – همه این ویژگی ها تنها با فاکتورهای اصلی زیر بدست می آیند:
- برای انتقال نیرو (وظیفه هیدرودینامیکی) – همانطور که موج های دریا انرژی را از مکانی به مکان دیگر منتقل می کنند ، روغن گیربکس اتوماتیک (ATF) نیز انرژی را از موتورهای احتراق داخلی به گیربکس اتوماتیک منتقل میکند.
- به عنوان روغن هیدرولیک عمل میکند (عملکرد هیدرواستاتیک) – بیشتر سوپاپ ها و پیستونها با فشار روغن در گیربکس منتقل می شوند.(تغییر وضعیت سوپاپ های هیدرولیکی،پیستونها و… در گیربکس اتوماتیک)
- به عنوان یک خنک کننده و تمیز کننده سطح ،کارآمد و بهینه عمل میکند – تمام اجزای گیربکس با روغن گیربکس خنک می شوند، بطوریکه سطح داخل گیربکس را پاکسازی میکند.
- اصطکاک کافی در سطح فشار دیسک‌های کلاچ ایجاد میکند. اصلاح اصطکاک – میزان لغزندگی روغن را بین دو دیسک کلاچ تغییر می‌دهد و برای تعویض دنده بسیار مهم است.
- برای محافظت از مکانیک در برابر سایش و پارگی. عوامل ضد سایش و فشار شدید – به روانکاری و محافظت از قطعات در برابر تماس فلز با فلز کمک می کند و یک لایه (فیلم) محافظ ایجاد می کند.
- برای محافظت از آب بند در برابر فرسودگی و سخت شدن .
- افزودنی های تورم آب بندها – از آب بند در برابر سایر مواد شیمیایی تهاجمی موجود در روغن گیربکس محافظت می کند. بدون آنها ، فشار روغن گیربکس بلافاصله کاهش می یابد و نشتی خارجی ایجاد می شود.
- می تواند در دمای بسیار پایین مقاومت کند. مواد افزودنی پایین آورنده نقطه ریزش به کاهش ویسکوزیته و گرانروی روغن در دمای پایین کمک می کند. این یک پیش نیاز برای گیربکس است که در دمای 40- درجه سانتیگراد بدون نقص کار کند.
- می تواند در دمای بسیار بالا مقاومت کند. تیکنرها (غلیظ کننده) و بهبود دهنده شاخص ویسکوزیته – پلیمرهایی که تضمین می‌کنند روغن پایه در دمای بالا خیلی مایع نمی‌شود.
- روغن باید در دمای بالای لحظه‌ای بیشتر از 300 درجه سانتیگراد مقاومت کند. اسیدهای خنثی کننده بازدارنده اکسیداسیون ، تشکیل ترکیبات خورنده و لجن و رسوب ایجاد شده توسط ترکیب اکسیژن ، گرما و سایر آلودگی‌ها را کاهش می‌دهد.
- از خوردگی سطوح داخلی گیربکس جلوگیری میکند. (پایداری در برابر خوردگی و ساییدگی)
- ضدخوردگی – مواد افزودنی شیمیایی برای جلوگیری از خوردگی که معمولاً در اثر آب ، اسیدها و سایر ناخالصی های شیمیایی روغن ایجاد می‌شود.
- از کف کردن جلوگیری میکند.(خاصیت ضد کف و ضد حباب)
- مواد ضد کف، از تشکیل کف و حباب جلوگیری می‌کنند تا فشار مداوم و پیوسته بر روی سیستم روانکاری را تضمین کند. در حالی که بیشتر مواد مکمل به مقاومت فیلم روغن اضافه می‌کنند ، شکستن حباب های هوا دشوار است ، اما ضروری است.
- قابلیت تخریب پذیری (قابلیت امولسیون شکنی) یا حفظ مایع ناشناخته در حالت غیر محلول (عدم انحلال در آب) را دارد.(خاصیت آب گریزی)
عواقب و نتایج سایش روغن گیربکس اتوماتیک
بنابراین ، روغن (یا مایعات فنی) محصولی با تکنولوژی پیشرفته است که با کار با ناخالصی های بالا به خصوصیات آن می رسد و عملکرد گسترده ای دارد.
بسته به مشخصات محصول ، 30-20٪ از این مواد ناخالصی و 70-80٪ روغن پایه است. با استفاده طولانی مدت ، خواص روغن پایه و ناخالصی ها تغییر میکند. این بدان معنی است که تمام این خواص باید از حداقل حد مشخص در طول عمر روغن ،بیشتر باشد. حتی اگر یکی از آنها بدتر شود (کمترشود) ، به آرامی سایر ویژگی ها را پایین می آورد.
اینکه خواص روغن در گیربکس اتوماتیک با گذشت زمان تغییر میکند ، یک واقعیت ثابت شده و واضح است و در نتیجه ، طول عمر گیربکس را کاهش می دهد تا در نهایت خراب و دچار مشکل شود.
به عنوان مثال ، از دست دادن توانایی خنثی سازی اسیدها ابتدا منجر به ایجاد سطوح و آب بندهای هدایت کننده با دقت بالا می شود. این امر منجر به نشتی در مجاری روغن گیربکس و کاهش فشار می‌شود. این موضوع به نوبه خود منجر به سایش بیشتر در دیسک های کلاچ می‌شود.
مواد دیسکی که به دلیل افزایش فرسودگی آزاد می‌شوند ، ظرفیت فیلتر روغن را کاهش می دهند و در نتیجه به طور کلی فشار در سیستم کاهش می‌یابد. مورد دوم نیز به نوبه خود بر عملکرد کلی سیستم انتقال قدرت (گیربکس اتوماتیک) تأثیر می گذارد. مثال‌های مشابه نیز ممکن است نتیجه ی مواد ضد کف یا اثرات ضد سایش مواد شیمیایی باشد.